Wskaźnik OEE – co to takiego?

OEE (Overall Equipment Effectiveness) to jeden z wskaźników wykorzystywanych w koncepcji lean management do pomiaru stopnia wykorzystania maszyn. W jaki sposób obliczyć Całkowitą Efektywność Wyposażenia i jak korzystać z tej miary?

Na używany często w przedsiębiorstwach zarządzanych w duchu lean wskaźnik OEE składają się trzy wskaźniki niższego rzędu: dostępność, wydajność i jakość pracy maszyny (ang. Availability, Effectiveness oraz Quality). Dostępność mówi o tym, w jakim stopniu na danej maszynie udało się zrealizować planowany dla niej czas pracy. Wskaźnik wyrażony jest wzorem A = APT/PBT, gdzie APT (Actual Production Time) to rzeczywisty czas pracy maszyny, a PBT (Planned Busy Time) planowany czas pracy, a A oznacza Availability czyli dostępność.


Oznaczana literą E wydajność mówi z kolei o tym, na ile liczba wytworzonych w danym czasie przez maszynę wyrobów odpowiadała planowi. Innymi słowy, miara ta mówi o tym, czy produkcja jednego wyrobu trwa tyle, ile powinna. Wskaźnik oblicza się dzieląc planowany czas jednostkowy przez iloraz rzeczywistego czasu pracy maszyny i liczby wytworzonych produktów. Wzór przyjmuje więc następującą formę: E = PRI / (APT/PQ), gdzie E oznacza wydajność (Effectiveness), PRI – planowany czas jednostkowy (Planned Run Time per Item), APT – rzeczywisty czas pracy maszyny (Actual Production Time), a PQ – liczbę wytworzonych wyrobów (Product Quantity).

Ostatni z wskaźników podrzędnych względem OEE to jakość: Q. Mówi on o tym, ile spośród wszystkich wytworzonych produktów jest zgodna z wymogami jakościowymi. Oblicza się ją dzieląc liczbę dobrych produktów (GQ) przez liczbę wszystkich wyrobów (PQ). Wzór przyjmuje następujący kształt: Q = GQ/PQ. Oprogramowanie zarządcze takie jak Kanri Soft pozwala w zautomatyzowany sposób gromadzić i archiwizować informacje niezbędne do obliczenia dostępności, wydajności i jakości pracy maszyny. W efekcie pozwala obliczać OEE i śledzić zmiany wartości wskaźnika w czasie i diagnozować skuteczność wprowadzanych usprawnień.

Jeśli plan pracy nie zostaje przekroczony, wszystkie wskaźniki podrzędne przyjmują wartości z przedziału od 0 do 1. W takiej sytuacji również wartość OEE, stanowiącego iloczyn A, E i Q, będzie zawierać się w tym przedziale. OEE na poziomie 100 proc. oznacza produkcję idealną, w której wytwarza się jedynie dobre jakościowo produkty, tak szybko jak to możliwe i bez żadnych przestojów. Za dobrą produkcję uznaje się powszechnie taką, w której OEE maszyn osiąga wartość 85 proc. Dostępność osiąga w takim wypadku 90 proc., wydajność 95 proc, a jakość 99,9 proc. Za wartość przeciętną, którą charakteryzują się przedsiębiorstwa ze znacznym obszarem rozwoju, uchodzi OEE na poziomie 60 proc.